«Իրատեսի» հյուրը դերասան, բեմադրիչ, ՀՀ վաստակավոր արտիստ ԴԱՎԻԹ ՀԱԿՈԲՅԱՆՆ է:
-Պարոն Հակոբյան,Դուք և՛ ռեժիսոր եք, և՛ դերասան, բա՞րդ են Ձեր և ռեժիսորների հարաբերությունները: Հարցս մասնավորապես առնչվում է Համազգայինի «Մինուս 2» ներկայացմանը: Իմ զգացողությամբ՝ Դուք Ձեզ հարմարավետ չէիք զգում բեմում: Կա՞ նման բան:
-Ե՞րբ եք նայել ներկայացումը:
-Պրեմիերային:
-Շատ ճիշտ դիտարկում եք անում: Բռավո՛, լավ եք նկատել: Ես իմ ուսանողներին էլ խոստովանել եմ դա, որովհետև այդպիսի բաները նրանց պետք է անպայման բացատրեմ: Այո՛, առաջին երկու-երեք ներկայացումը ես ինքս ինձ հաղթահարելով եմ խաղացել: Հետո հանկարծ հասկացա, որ իսկապես, իրականում հուզվում եմ. հուզվում է ոչ թե իմ խաղացած կերպարը, այլ ես ինքս: Իսկ դա վատ է, այդ դեպքերում ես դառնում եմ անկառավարելի: ՈՒ ես հաղթահարեցի դա, արդեն հաղթահարված է այդ խնդիրը: Իհարկե, անհարմարության զգացողությունը նաև այն պատճառով էր, որ պիեսը մի քիչ անսովոր էր, ուրիշ էներգետիկա ուներ: Շատ հետաքրքիր պիես է: Երկու մարդ որոշում են փախչել իրականությունից և իրենց վերջին օրերը ապրել: Ապրե՛լ: Գերագույն հաճույքով եմ խաղում այդ ներկայացման մեջ: Ընդհանրապես ամեն ինչ եմ հաճույքով խաղում, բայց կան դերեր, որ առանձնակի հաճույքով եմ խաղում, «Մինուս 2»-ի դերը այդպիսին է: Այդպիսին է «Կարոտ» ներկայացման մեջ իմ խաղացած կերպարը, և ես օրերն եմ հաշվում, թե երբ այն կլինի Մալյան թատրոնի խաղացանկում, որ գնամ խաղամ:
-Դուք աշխատում եք տարբեր թատրոններում՝ Համազգայինում, Սունդուկյանում, Մալյանում, Կամերայինում էիք: Նկարահանվում եք ֆիլմերում, սերիալներում, դասավանդում եք: Ժամանակի հետ հա՞շտ եք, տեղավորվու՞մ եք ժամանակի մեջ:
-Աշխատում եմ այդ մասին չմտածել: Հենց մտածեմ, չեմ հասցնի գործերս անել: Հիմա մեկ այլ զբաղվածություն էլ է ավելացել Ձեր թվարկածներին՝ նկարահանվում եմ Մոսկվայում՝ CTC ալիքում: Հոգնեցուցիչ է, իհարկե, այդ վազքը, մանավանդ այս տարիքում: Բայց ես աշխատում եմ հավատարիմ մնալ իմ վարպետներից ստացած դաստիարակությանը՝ անդադար մնալ «ֆորմայի» մեջ: Պիտի միշտ պահանջված լինես, հենց զգաս, որ պահանջված չես, ուրեմն վերջդ եկել է: Պետք է ձիու վրա մեռնել: Ես իմ կյանքում շատ տեղերից եմ հեռացել, բայց ոչ մեկի հետ բաժանումը խզումով չի եղել: Ներկայումս չեմ աշխատում Կամերային թատրոնի հետ, բայց իմ ներկայացումները գնում են, ինձ հրավիրում են կրկին համագործակցելու: Համազգայինից էլ եմ ինչ-որ ժամանակ հեռացել, Մալյան թատրոնից էլ, Բեյրութում եմ աշխատել, և հիմա նորից փորձում են ինձ հետ համագործակցել բեյրութցիները: Ես ոչ մեկի հետ կապս չեմ խզում, չի կարելի նման բան անել: Երկրագնդի վրա երևի թե 8 միլիարդ մարդ կա, նրանցից ոչ մեկի հետ չի կարելի վերջնականորեն խզել կապը:
-Այսօր տեսնում ենք հայկական սերիալների որակական աճի միտում: Կարո՞ղ ենք ասել, որ Ձեզ նման դերասանն այլևս միայն նյութական շահի նկատառումներով չի նկարահանվում սերիալներում, որ նաև պրոֆեսիոնալ կողմն է տրամադրում հանդես գալու սերիալի ձևաչափում:
-Այո, թերևս: Տարիներ առաջ փորձառություն ունեցա «Հայ TV» հեռուստաալիքում՝ Գարիկ Մաշկարյանի սերիալում: Նախապես ասվեց, որ ընդամենը չորս օրվա նկարահանում պիտի ունենամ (քննիչի դեր էի խաղում): Չորս օրը ձգվեց-դարձավ ամիսներ: Սերիալն այդպիսի բան է. երբ համագործակցությունը ստացվում է, երբ կերպարը հաջողվում է, պրոդյուսերներն աշխատում են այդ կերպարն առաջին պլան բերել: Շատ դեպքերում նույնիսկ իմաստն են փոխում, միայն թե սերիալը դառնա շահեկան: Սերիալն ամբողջական գեղարվեստական պրոդուկտ չէ, ինչպես ֆիլմը, որ սկզբից ամեն բան որոշեն, հետո նկարեն: Այն մեծ մասամբ ստեղծվում է հենց նկարահանման ընթացքում: Եղել են նաև այլ առաջարկներ, բայց ես հրաժարվել եմ, որովհետև չեմ հավանել նյութը: Իհարկե, շատ գայթակղիչ է, երբ քեզ առաջարկվում է բարձր վարձատրություն, բայց, վերջին հաշվով, հազար դոլար այս կողմ, հազար դոլար այն կողմ՝ էապես բան չի փոխվում: Բայց որպես դերասան, որպես արվեստագետ կարող եմ հեղինակության կորուստ ունենալ, եթե հայտնվեմ վատ նախագծում: «Շանթ» հեռուստաընկերությունից ստացա հրավեր, որն ինձ հետաքրքիր թվաց՝ թե՛ կերպարի, թե՛ արտահայտչամիջոցների իմաստով: Պետք է սայլակին գամված պապիկ խաղայի, այսինքն՝ հնարավորություն ունեի խաղալու միայն դեմքով, լավագույն դեպքում՝ նաև ձեռքերով: Դա ինձ հետաքրքրեց և մեծ արձագանք ունեցավ: Հետո էլի եղան հետաքրքիր դերեր, և ես հաճույքով դրանք խաղացի տարբեր սերիալներում: Հետո ստացա առաջարկ խաղալու արդեն ոչ թե սերիալում, այլ «Մեր գյուղը» ֆիլմաշարում, որը նկարվեց կոնկրետ սցենարով՝ Հովհաննես Երանյանի հեղինակությամբ: Ռեժիսորն էր Ելենա Արշակյանը: Ֆիլմաշարը Հանրային հեռուստաընկերության եթերով էր հեռարձակվում: Պարբերաբար կրկնվում է ցուցադրությունը, և աշխարհում որտեղ հայ կա, այդտեղից ես նամակներ եմ ստանում այդ հեռուստաֆիլմի վերաբերյալ: Նամակներ եմ ստանում նաև հաշմանդամ պապիկի դերի հետ կապված: Լայն արձագանքի է արժանացել «Էլենի օրագիրը» սերիալը, որում կրկին պապիկի դեր էի խաղում:
-Գյումրու մասին պատմող մի սերիալում դագաղագործի կերպար եք մարմնավորել: Ես էլ Ձեր այդ դերի մասին եմ շատ հիացական կարծիքներ լսել հեռուստադիտողներից:
-Դա առայժմ վերջին դերակատարումս է հեռուստատեսությունում: Նախ՝ ռեժիսորն էր նոր՝ իր մտածելակերպով: Դրսից՝ Մոսկվայից եկած հայ էր՝ այնտեղ արդեն թրծված մասնագիտական դաշտում: Կարծեմ այնքան է ոգևորվել, որ մտածում է մեկ այլ նախագիծ էլ անել մեզ մոտ:
-Գյումրին մեր պատկերացումներում աղետի գոտի էր տասնամյակներ շարունակ, համարվում էր սոցիալական դժվար վիճակի, գործազրկության տարածք: Վերջին շրջանում այստեղ մթնոլորտ է փոխվել, բազմամարդ մշակութային միջոցառումներ են կազմակերպվում, քաղաքին նվիրված ֆիլմ է ստեղծվում: Սա նպաստու՞մ է, որ փոխվի Գյումրու հանդեպ ձևավորված կարծրատիպը դրսից և գյումրեցու հոգեբանությունն ու տրամադրությունը՝ ներսում:
-Անկասկած նպաստում է: Եվ եթե տոկոսային հարաբերությամբ դիտարկենք, գուցե Երևանում ավելի շատ են գործազուրկներն ու սոցիալապես անապահով մարդիկ, քան Գյումրիում: Եվ չեմ կարծում, որ մեր մյուս մարզերում վիճակն ավելի լավ է: Պարզապես հոգեբանական խնդիր կա այստեղ: Մարդկանց վարժեցրին նվերների, օգնության, իսկ դա վատ բան է: Իհարկե, առաջին պահին դրանք կարևոր բաներ էին, մարդկանց պետք էր փրկել հուսահատությունից: Բայց անդադար վարժեցնել այդ ապրելակերպին անթույլատրելի է: Հայտնի խոսք է՝ ոչ թե մարդուն ձուկ տուր, այլ սովորեցրու ձուկ որսալ: Հիմա, կարծում եմ, Գյումրին շատ ավելի առողջ վիճակի մեջ է: Այնտեղ մեծ գործ արվեց նաև թատրոնում՝ երիտասարդների ուժերով: Այսօր Գյումրու թատրոնը հանրապետության լավագույն թատրոններից մեկն է դարձել: Կարծում եմ՝ շուտով շատ ավելի լավ է լինելու:
-Դուք մեծ իմաստո՞վ եք լավատես, երկրի մասշտաբներո՞վ, թե՞ միայն Գյումրու:
-Մեծ իմաստով: Եկեք հիշենք անցյալը: Հայաստանը սրանից շատ ավելի անհույս վիճակների մեջ է եղել իր պատմության ընթացքում: Շատ ավելի դաժան վիճակների մեջ է եղել, քան հիմա: Եթե մենք պատմությունը ճիշտ գնահատենք, եթե կարողանանք գնահատել այն, ինչ ունենք այսօր և այդ ունեցածին տեր կանգնենք, հրաշալի վիճակում կհայտնվենք: Ամեն մարդու թվում է, թե ամենավատ ժամանակն իր ապրած ժամանակն է:
-Սկսած Խորենացու ժամանակներից. վկայությունը՝ «Ողբը»:
-Այո՛, թվում է, թե բան չի փոխվել: Բայց տեսեք, Հայաստանն իր պատմության ընթացքում շատ մեծ է եղել, կիսամեծ է եղել, փոքր է եղել, երբեմն չի էլ եղել՝ որպես այդպիսին: 1918 թիվը հիշենք. ամբողջովին դատարկ երկիր, բնակեցված էին միայն Սյունիքը, Լոռին, մասամբ՝ Շիրակի հյուսիսը: Եվ սկսվեցին կոտորածները. գաղթականներ, սով, համաճարակ: ՈՒ այդ հուսահատության դռանը կանգնած ժողովուրդը ի վիճակի եղավ ոտքի կանգնելու և հաղթելու թուրքական բանակին: Ամեն ճգնաժամ մի նոր թռիչքի սկիզբ է:
-Ի՞նչ է, մեր ճակատագի՞րն է, որ պիտի անվերջ ճգնաժամեր ապրենք, հետո սպասենք հերթական թռիչքին:
-Ո՛չ, ես չեմ ասում, թե թռիչքի համար անպայման պիտի կոտորվենք, սովի ու հիվանդությունների մատնվենք: Բայց մեր պատմությունից պիտի դասեր քաղենք: Ի՜նչ արագ մոռացանք, որ մենք երկիր ենք ազատագրել: Այդ երկրին պետք է տեր կանգնել: Այդ երկրում պետք է ապրել, այդ երկրում պետք է ստեղծել, պետք է շինել այդ երկիրը, ոչ թե անդադար հեռանալ երկրից: Այ, երբ մենք կարողանանք սա հասկանալ և մեր երկիրը հարմարավետ դարձնել ապրելու համար, ամենակարևոր բանն արած կլինենք: Այնպես չէ, որ հայրենասիրությունից դրդված՝ բոլորս պիտի համակերպվենք վատ ապրելու մտքի հետ, ինչ է թե սա մեր երկիրն է: Ո՛չ: Պարզապես ով կարող է մի բան անել՝ ավելի հարամարավետ դարձնելու համար կյանքը մեր երկրում, պետք է անի դա անպայման: Թող ոչ ոք ձև չընդունի, թե ինքը ոչինչ չի կարող անել. ամեն մեկս էլ կարող է ինչ-որ բան անել:
Զրույցը վարեց
Կարինե ՌԱՖԱՅԵԼՅԱՆԸ